Dag Tegen Ouderenmis(be)handeling

Op 15 juni is het de internationale dag tegen ouderenmis(be)handeling. Voor zorgverleners een actueel thema, want jij hebt een grote kans om signalen op te vangen. Wat is ouderenmis(be)handeling? Wat zijn de risicofactoren en mogelijke alarmbellen? En vooral, wat kan je doen? We helpen je graag op weg.

Ouderenmis(be)handeling, een complex probleem

Onder ouderenmis(be)handeling begrijpen we geweld tegen ouderen, vanaf de leeftijd van 60 jaar, door iemand met wie hij of zij een vertrouwensrelatie heeft. Een kind of een partner, iemand die al dan niet vrijwillig de zorg voor de oudere opneemt.

De (be) in mis(be)handeling duidt erop dat het geweld niet altijd intentioneel hoeft te zijn. Veel problemen komen voort uit ‘ontspoorde zorg’, waarbij tijdgebrek, overbelasting of onwetendheid een belangrijke rol spelen.

Ouderenmis(be)handeling kan vele vormen aannemen: fysiek, psychisch, seksueel, financieel of materieel. Maar ook verwaarlozing en schending van (burger)rechten vallen hieronder.

Actieve vormen van geweld zijn slaan, opzettelijk pijn doen, of geld afpersen. Maar vaak gaat het over meer passief of zelfs onbewust gedrag. Een oudere die regelmatig valt, gewoon omdat er geen hulp beschikbaar is. Of het onnodig toedienen van medicatie, zodat de oudere veel slaapt.

Psychische mishandeling komt veruit het meeste voor: kwetsende opmerkingen, vernederingen, iemand isoleren of dreigen de kleinkinderen niet meer te mogen zien. De impact van emotionele chantage en psychisch geweld is vaak even groot als bij fysieke mishandeling.

Signalen en alarmbellen

Is er sprake van fysiek geweld, dan is de kans reëel dat je dit ook lichamelijk ziet. Wonden, littekens of blauwe plekken, een valpartij die niet goed verklaard kan worden, …

 

Houd echter ook je ogen open voor andere aanwijzingen. Krijgt jouw patiënt stress wanneer je vraagt hoe het met de kinderen gaat? Is er iemand die jullie nooit alleen laat, zodat de oudere nooit vrijuit kan praten? Of familie die aandringt op het toedienen van medicatie of het vastbinden op bed?

Financieel misbruik is in eerste instantie minder zichtbaar. Vaak heeft de oudere zelf een volmacht op zijn rekening gegeven, of de bankkaart meegegeven voor de dagelijkse boodschappen. Wie geen goed zicht heeft op zijn financiële situatie is extra kwetsbaar. Onbetaalde rekeningen en aanmaningen die opeens verschijnen kunnen dan een teken zijn.

Ook bij mensen met dementie is het risico zeer reëel. De persoonsveranderingen die bij deze ziekte horen zijn heel intens en ingrijpend, en de omgeving heeft niet altijd de kennis en ervaring om hier goed mee om te gaan.

Eigenlijk verhoogt elke vorm van afhankelijkheid het risico, of dit nu gaat over de dagelijkse zorg, emotionele of financiële afhankelijkheid. Weet dat sommige ingrijpende gebeurtenissen, zoals een ziekte of het overlijden van iemand dierbaar, deze afhankelijkheid extra in de hand werken.

Advies en meldpunten

In Vlaanderen is er het VLOCO, het Vlaams Ondersteuningscentrum voor Ouderenmis(be)handeling. Zij verzamelen expertise rond het thema, en geven advies.

Als zorgverlener ben je enerzijds gebonden door het beroepsgeheim, maar in bepaalde situaties kan je het beroepsgeheim doorbreken, en een melding doen bij het parket. Wel ben je verplicht hulp te bieden in noodsituaties. Voor dringende medische hulp contacteer je de 112.

Een overzicht van hulplijnen en meldpunten:

• Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling: 078 15 15 70 - voor professionelen - VLOCO
• Hulplijn 1712, voor algemene vragen over geweld
• Brussels Meldpunt Ouderenmis(be)handeling: 02 511 91 20 (Nederlandstalig)
• Ecoute Seniors: 02 223 13 43 (Franstalig) - Website Ecoute Seniors